مرتضی بهروزی‌فر؛کارشناس حوزه انرژی
کیوسک خبر ـ ما در حال حاضر سومین تولیدکننده گاز دنیا هستیم و باتوجه به سیاست‌هایی که داشته‌ایم اقتصاد کشور در ۳۰ سال گذشته بر مبنای اقتصاد گازسوز تعریف شده و به عنوان اینکه نفت را راحت‌تر می‌توان صادر کرد و همچنین با توجه به قیمت پایین گاز نسبت به نفت به نفع اقتصاد کشور بود که در داخل گاز مصرف و نفت را صادر کنیم، به این ترتیب گاز در کشور توسعه پیدا کرد و تقریبا ۷۰ درصد انرژی کشور توسط گاز تامین می‌شود و این به برای کشوری که دومین دارنده ذخایر گازی دنیا است؛ غیرطبیعی نیست. مشکل از جایی ایجاد شد که مصرف افزایش پیدا کرد اما به صورت بهینه نبود، بعنوان مثال صنایع انرژی‌بر تعریف شدند ولی از آخرین تکنولوژی روز استفاده نشد، صنعت فولاد و سیمان و مس همه انرژی‌بر هستند اما بدنبال مصرف بهینه نبودیم، مبحث ۱۹ ساختمان مربوط به ۲ دهه پیش بوده و الزام است که پوسته خارجی ساختمان عایق شود ولی این اتفاق نیفتاد. مسئله این است که حتی واحدهایی که در تهران ساخته می‌شود این مقررات اجرا نمی‌شود و اگر هم اجرا شود فرمالیته و سرهم‌بندی است. راندمان تجهیزات گازسوز بسیار پایین است، در حالی که در دنیا این موضوع توسعه پیدا کرده و اکنون بخاری‌ها بالای ۹۵ درصد راندمان دارند و یا موتورخانه‌ها استاندارد نیستند، باید اصلاح شوند و از تکنولوژی قابل قبول استفاده شود. در طرف عرضه هم باتوجه به تحریم‌ها ایران نتوانسته متناسب با ذخایر؛ توان تولید را افزایش دهد، ایران دومین دارنده ذخایر گاز است ولی فاصله با نفر اول و دوم تولیدکننده قابل مقایسه نیست، یعنی حجم توسید ما قابل مقایسه با دومین تولیدکننده گاز دنیا نیست. به عبارت دیگر نتوانستیم متناسب با ذخایرمان افزایش تولید داشته باشیم و گاز را از زیر زمین استخراج کنیم، مصرف اضافه شد اما عرضه اضافه نشد و امروز به ناترازی رسیدیم. امروز متاسفانه به جایی رسیدیم که چاره‌ای نداریم که صنعت و پتروشیمی تعطیل شود زیرا باید گاز بخش خانگی تامین شود، حتی به جایی دسیدیم که نیمی از کشور تعطیل شود و در واقع راهکار کوتاه‌مدتی غیر از این وجود ندارد. ما باید در بخش بالادست جذب سرمایه و تکنولوژی داشته باشیم، باید افزایش تولید داشته باشیم و در بخش تقاضا و مصرف هم بهینه‌سازی کنیم که نه تنها دچار ناترازی نشویم بلکه بخش قابل توجهی از تولید را صرف صادرات کنیم که ارزآور باشد تا بتوانیم جایگاه‌مان را تثبیت کنیم. در کشورهایی مثل امریکا، روسیه و حتی اروپا که اقتصاد بر مبنای گاز توسعه پیدا کرده برای مواقعی که شوک عرضه و یا تقاضا ایجاد می‌شود حجم قابل توجهی ذخیره‌سازی زیرزمینی دارند، مثلا اگر مسئله‌ای در مخازن و خطوط لوله ایجاد شود و یا موج گسترده سرما و در نهایت تقاضا افزایش پیدا کند، از این ذخایر استفاده شود، یعنی باید باید معادل ۲۵ درصد مصرف سال ذخیره‌سازی زیرزمینی داشته باشیم اما با تمام تلاش‌هایی که در طی ۱۵ سال گذشته انجام شده یکی از مهمترین دلایل هم تحریم بوده که نتوانستیم تامین مالی کنیم و تکنولوژی مورد نیاز را بدست بیاوریم و از سوی دیگر شرکت‌های معتبر هم به ما کمک نکردند و ما نتوانستیم کاری انجام دهیم، بنابراین در کوتاه‌مدت چاره‌ای جز تعطیلی وجود ندارد. ۲٫۵ میلیون متر مکعب صرفه‌جویی که در تهران بابت تعطیلات صورت گرفته در مقابل ۱۲۵ میلیون متر مکعبی که به مصرف می‌رسد خیلی ناچیز و کمتر از ۲ درصد است، با این رقم مشکل کشور حل نمی‌شود. در بلندمدت راهی جز حل مشکلات کشور در رابطه با جامعه جهانی نداریم اگر این اتفاق نیفتد این مشکل سال آینده شدیدتر و بدتر خواهد شد. اکنون زمستان سختی داریم، باتوجه به پیش‌بینی سازمان‌های هواشاسی دنیا تابستان آینده یکی از سخت‌ترین تابستان‌هایی است ثبت خواهد شد و به این ترتیب ما در تابستان ۱۴۰۲ نه تنها مشکل گاز بلکه بابت تامین سوخت نیروگاه‌ها دچار چالش می‌شویم، بنابراین مشکل برق هم خواهیم داشت و از هم‌اکنون باید به فکر باشیم که کمتر مردم و صنعت دچار مشکل نشوند.