مهدی صالحی طاهری ـ خبرنگار

در سال‌های اخیر، موضوع «حذف صفر از پول ملی» مجدداً به یکی از محورهای گفت‌وگوهای اقتصادی در داخل کشور تبدیل شده است. با وجود اینکه این اقدام اغلب به عنوان یک تصمیم ظاهری و سیاسی دیده می‌شود، اما سابقه جهانی آن نشان می‌دهد که حذف صفر تنها در چارچوب یک برنامه جامع و هماهنگ برای کنترل تورم و تثبیت اقتصاد کلان می‌تواند مؤثر باشد.

تجربه کشورهای مختلف، از آرژانتین و ترکیه گرفته تا اسلواکی و رومانی، نشان می‌دهد که اصلاح واحد پولی زمانی موفقیت‌آمیز است که همزمان با سیاست‌های ساختاری و واقعی برای بهبود وضعیت اقتصادی انجام شود. کشورهایی که تنها با هدف بهبود ظاهری و سمبلیک واحد پول، بدون حل بنیادین مشکلات تورمی اقدام به حذف صفر کرده‌اند، بازگشت مجدد صفرها و حتی نیاز به اصلاحات تکراری را تجربه کرده‌اند.

دلایل متعددی برای اهمیت این اصلاح وجود دارد. افزایش تعداد صفر در واحد پول، علاوه بر ایجاد مشکلات عملی در تراکنش‌های روزمره، باعث افزایش هزینه‌های چاپ، نگهداری و توزیع اسکناس می‌شود. همچنین، کاهش ارزش اسمی پول ملی در برابر ارزهای خارجی، اعتماد عمومی مردم نسبت به نظام پولی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این میان، جنبه روانی این موضوع نیز باید مورد توجه قرار گیرد؛ حذف صفر می‌تواند با هدف تعدیل انتظارات تورمی و افزایش اطمینان عمومی انجام شود، اما تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که متعادل با حرکات واقعی در اقتصاد باشد.

بررسی روند تورم در کشور نیز نشان می‌دهد که اگر نرخ تورم ۲۰ درصد در سال حفظ شود، هر ۱۳ سال یک صفر به قیمت‌ها اضافه می‌شود. در صورت ثابت ماندن این شرایط و عدم کنترل تورم، هر اقدام اصلاحی در واحد پول ملی تنها موقتاً موثر خواهد بود و در بلندمدت، ناگزیر به تکرار آن خواهیم بود.

بنابراین، حذف صفر نباید به عنوان یک تصمیم مستقل و منزوی، بلکه باید در قالب یک بسته سیاستی جامع شامل کنترل تورم، اصلاح ساختاری بودجه، تعیین نرخ بهره منطقی و دستیابی به تعادل در بازارهای کلان اقتصادی انجام شود. در غیر این صورت، این اصلاح تنها هزینه‌هایی اضافی را برای اقتصاد به همراه خواهد داشت و نتیجه مطلوب را فراهم نخواهد کرد.

در ایران نیز طی سال‌های گذشته، با افزایش تعداد صفرهای پول ملی، بحث حذف صفر مطرح شده است. از حذف یک صفر در دهه ۱۳۸۰، گرفته تا حذف سه صفر در دهه ۱۳۹۰ و اخیراً پیشنهاد حذف شش صفر، تمامی این اقدامات نشان‌دهنده واکنشی به کاهش ارزش پول ملی است، نه یک راه‌حل پایدار و بنیادین.

در نهایت، موفقیت حذف صفر در شرایطی محقق می‌شود که قبل از آن، حداقلی از ثبات در شاخص‌های کلان اقتصادی وجود داشته باشد. بنابراین، لازمه هرگونه اصلاح واحد پولی، کنترل تورم و دستیابی به تعادل در بازارهای داخلی است. بدون این پیش‌شرط، حذف صفر تنها به عنوان یک تصمیم نمایشی باقی خواهد ماند و به تغییری واقعی در وضعیت اقتصادی کشور کمک نخواهد کرد.