ناهید نیک‌بین ـ نویسنده

غروب آفتاب سی ام آذر ماه هر سال آغاز بلندترین شب سال است که تا طلوع آفتاب یکم دی ماه ادامه دارد. این پدیده در نیمکره ی شمالی، بهانه‌ای می‌شود برای ایرانیان مشتاق جشن و دورهمی که باز کنار هم بنشینند، باخواندن دیوان حافظ و شاهنامه و خوردن خوراکیهای مختلف، تاریکی را به امید رسیدن به نور و روشنایی طی کنند. اغلب این دورهمی‌ها در خانه‌ی بزرگترهای فامیل برگزار می‌شود. این رسم یادگاری‌است از گذشته، از آن زمان که پدربزرگها و مادربزرگها هرچه داشتند بر طبقِ اِخلاص گذاشته و آن‌ را می‌چیدند برروی کرسی.
برگزاری این جشن از قدیم همراه بود با انجام مراسمی که در مناطق مختلف کشور با کمی اختلاف از هم برگزار می‌شد. اما ماحصل این گردهمایی‌ها، انجام سنت زیبای صله‌رحم بوده‌است که موجب رفع بسیاری از کدورتها و مشکلات فامیلی می‌گشت.
مسئله‌ی مهمی که در این مراسم پررنگ است، توجه‌ی نیاکان ما به ادبیات کلاسیک و پاس‌داشتِ فرهنگ آباء و اجدادیمان می‌باشد. فال میگیرند، با تفآل به جناب حافظ و به بهانه‌ی آن ابهام و ایهام و مفاهیم اشعار را می‌کاوند. شاهنامه می‌خوانند و با تجسم صحنه‌های حماسی که فردوسی با مهارت به تصویر کشیده‌است، به اسطوره‌هایشان می‌بالند. اشعاری زمزمه می‌کنند که با توصیف‌های قوی به کلمات جان می‌بخشند و خواننده و شنونده را به جنگ با اهریمن رهنمون می‌گردند.
سالیان سال است که مراسم شب چله برگزار می‌شود، اما این مراسم هم مانند خیلی از مراسم دیگر دست‌خوش بعضی تغییرات شده‌است. جمع‌ها کوچکتر شده‌است و قصه‌ی سیمرغ کمرنگ‌تر. اینک بزرگترها کمتر از افسانه‌های دیو و پری سخن می‌گویند. شاید هم دیگر کسی از نسناس و مادر فولادزره؛ دوال و ازمابهترون آسمان و ریسمان نبافد و بسنده کند به بیان فلان کلیپ و خبرو حادثه. البته این تا زمانی ست که با دید خوشبینانه به موضوع نگاه کنیم و این ذهنیت را از خود دور نگاه داریم که سرها خم روی گوشی باشد و حواسها درپیِ ثبت تصویر برای پخش درفضای مجازی، از دنیای واقعی دور نگشته باشد. امید که گرمیِ نفس بزرگترها، همچنان گرمابخش شب طولانی فامیل باشد، آنگاه که آنان به دور از دغدغه‌ی گرانی‌ و کمبودها کنار کوچکترها بنشینند و با نقل حکایتهای شیرین با اصرار از آنان بخواهند که انار که نماد شادی و برکت است را میل کنند و با خوردن هندوانه به نیت سلامتی، برای سلامتی و دلخوشی همدیگر دعا کنند و با زمزمه‌ی آیه شصت ویک سوره حج « این است(برهان حق) که خدا شب تار را در روز روشن پنهان می‌کند و روز روشن را در شب تار، و خدا شنوا و بیناست” با توکل به یاریگری همان خدای بزرگ شب طولانی را به امید رسیدن به روزهای روشن و پربرکت سپری نمایند.