عبدالمجید شیخی،کارشناس اقتصادی
کیوسک خبر ـ بدهی‌های دولت یازدهم و دوازدهم موجب شده تا در دولت سیزدهم تدوین برنامه و تنظیم بودجه مناسب سخت و محدود باشد.موضوع اصلی در تدوین لایحه بودجه کمک به تولید است، اما وقتی به ناچار هزینه‌های جاری و اجرایی تلنبار شده و بدهی‌های انباشته ۸ ساله دولت یازدهم و دوازده به میراث مانده است، دولت سیزدهم تصمیمات محدودی را می‌تواند اتخاذ کند. دولت برای تدوین لایحه بودجه محدودیت بسیاری داشته است. سهم مالیات در منابع لایحه بودجه ۱۴۰۲ حدود ۴۱ درصد است، دولت باید بر تامین منابع مالی متمرکز شود و با تمام توانایی منابع مالی را به نحو احسنت تامین کند که یکی از راهکارهای آن اخذ مالیات است. فرار مالیاتی در بخش خدمات و غیر مولد بسیار زیاد است؛ باید از فرار مالیاتی به طور جدی جلوگیری کرد و سامانه‌ای طراحی شود تا تراکنش‌های پولی را پایش کنذ، زیرا در صورت ایجاد مانع برای فرارهای مالیاتی، می‌توان منابع بودجه را بدون اتکا به نفت تامین کرد. حجم فرار مالیاتی بسیار زیاد است، در صورت دریافت مالیات از درآمدهای اشخاص در کشور نه‌تنها می‌توان منبع بودجه را تامین کرد بلکه بیشتر از هزینه‌ها، دستاورد نیز برای دولت به همراه خواهد داشت. نظام بانکی به‌ویژه در بخش خصوصی بدون توجه به سیاست‌های کلی به نفع خود عمل می‌کند، منابع در اختیار بخش مولد قرار نمی‌گیرد و دلالان برای بخش‌هایی غیرمولد مانند خودرو، مسکن، طلا، ارز و سکه از آن استفاده می‌کنند و جولان می‌دهند. قانون مالیات بر عایدی سرمایه از سال‌ها پیش باید اجرایی می‌شد این قانون می‌تواند مانع انباشت و رکود شود و پویایی را به اقتصاد کشور بازمی‌گرداند. لایحه بودجه ۱۴۰۲ به خوبی تدوین شده است، تمام ارکان جامعه به دنبال منابعی برای حمایت از تولید هستند تا با کمک به اقشار ضعیف، فقر را در کشور کاهش دهند، اما شرایط کنونی مناسب برای این روند نیست. دولت چون نمی‌تواند مالیات را به درستی اخذ کند، مجبور به تامین اقتصادی کشور از فروش ثروت‌های ملی مانند نفت و گاز است، از سوی دیگر دولت قبل با دست انداختن به درآمد آینده کشور و از جیب مردم بدهی بسیاری را برای دولت سیزدهم باقی گذاشته است. ۱۳۶۷ هزار میلیارد تومان میراث بدهی برای دولت سیزدهم از گذشته به میراث ماند که در سال جاری، ۱۵۰ هزار میلیارد تومان اصل و سود بدهی‌های سررسید شده، پرداخت شد؛ در صورت نبود آن می‌توانستیم این رقم را در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنیم و از آن در فعالیت‌های عمرانی و بهبود زیرساخت‌ها بهره برد. عزم دولت بر اتمام طرح‌های نیمه‌تمام و توسعه زیرساخت‌ها، تولید و صادرات است، از دوران تصدی ریاست قوه قضاییه توسط آیت الله ابراهیم تا کنون رییسی بیش از ۲ هزار کارخانه و بنگاه اقتصادی به خط تولید بازگشته‌اند که نشان دهند نشان دهنده عزم دولت برای توسعه است. برای جلوگیری از فرار مالیاتی باید سامانه رصد و پایش تراکنش‌های پولی ایجاد شود و حذف معافیت‌ها، اصلاح پایه‌ها، توسعه آن، مجهز کردن پایانه‌های فروش و اصلاح ضرایب مالیاتی در دستور کار قرار بگیرد.