از ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۴، اجرای مرحله اول طرح کسر علی‌الحساب مالیات بر ارزش افزوده از تراکنش‌های کارتخوان آغاز شده است. این سیاست مالیاتی مطابق با تبصره ۱ ماده ۱۷ قانون مالیات بر ارزش افزوده اجرا می‌شود و در گام نخست، صرفاً گروهی مشخص از فعالان اقتصادی را شامل می‌گردد.

در این مرحله، حدود ۱۰۰ رستوران و کافه لوکس در تهران و شمیرانات، چند فروشگاه زنجیره‌ای و یک رستوران واقع در کیش تحت شمول این طرح قرار گرفته‌اند. در این شیوه، ۸ درصد از مبلغ هر خرید مشتری به‌صورت خودکار از تراکنش کارتخوان کسر شده و باقی‌مانده مبلغ به حساب فروشنده واریز می‌شود.

اجرای این فرایند به گونه‌ای تنظیم شده که بدون نیاز به دخالت مستقیم پذیرنده، مالیات به‌صورت لحظه‌ای محاسبه و برداشت می‌شود و خللی در فرآیند پرداخت مشتریان نیز ایجاد نمی‌گردد.

با این حال، در فضای عمومی برداشت‌هایی مطرح شد که گویای تعمیم این مالیات به تمام تراکنش‌های دستگاه پوز است. در برخی اطلاع‌رسانی‌ها عنوان شد: «از هر ۱۰ میلیون تومان تراکنش، ۸۰۰ هزار تومان به‌عنوان مالیات کسر خواهد شد». این عدد اگرچه به‌صورت درصدی صحیح است، اما تنها به پذیرندگان خاص و مشمولان این مرحله از طرح مربوط می‌شود و ارتباطی با تمامی دارندگان کارتخوان یا خریدهای عمومی ندارد.

بر اساس توضیح ارائه‌شده توسط مسئولان مالیاتی، این اقدام در واقع تغییری در نحوه پرداخت مالیات ارزش افزوده برای برخی مودیان خاص است، نه وضع مالیات جدید. پیش‌تر، این مودیان موظف بودند مبلغ مالیات را به‌صورت دوره‌ای پرداخت کنند، اما اکنون این پرداخت به لحظه فروش منتقل شده است.

این مدل از پرداخت مالیات پیش از این نیز برای برخی دیگر از اصناف مانند دفاتر اسناد رسمی و سکوهای نمایش خانگی به‌کار گرفته شده بود و هم‌اکنون به برخی اصناف حوزه خوراک و رستوران تعمیم یافته است.

هدف اصلی از اجرای مرحله‌ای این طرح، ارتقای شفافیت مالی، کاهش فرار مالیاتی، و تسهیل در فرآیند پرداخت مالیات توسط اصناف بزرگ است. لازم به تأکید است که در حال حاضر، سایر پذیرندگان کارتخوان از این طرح مستثنا هستند و هیچ تغییری در نظام پرداخت مالیات برای آن‌ها اعمال نشده است.

 در حال حاضر، اجرای این طرح محدود و مرحله‌ای است و صرفاً برخی گروه‌های مشخص را شامل می‌شود. برداشت‌های عمومی درباره تعمیم آن به همه کارتخوان‌ها پایه و اساس قانونی ندارد و لازم است تفکیک میان «پرداخت‌کنندگان مشمول» و «عموم پذیرندگان» با دقت صورت گیرد.