در شرایطی که بازار ارز تحت فشار عوامل داخلی و خارجی مختلفی قرار گرفته، برخی سودجویان در فضای مجازی با انتشار اخبار جعلی و نرخ‌های غیرواقعی، به آشفتن بازار پرداخته‌اند. این اقدامات نه تنها مردم را به اشتباه می‌کشاند، بلکه به زیان عمده‌ای برای اقتصاد کشور منجر می‌شود.
به گزارش کیوسک‌خبر، بازار ارز، همواره یکی از حساس‌ترین بخش‌های اقتصادی هر کشوری محسوب می‌شود. نوسانات آن تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله سیاست‌های پولی، تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی، وضعیت صادرات و واردات و همچنین رفتارهای روانی بازار است. اما در سال‌های اخیر، ظهور یک پدیده نگران‌کننده به نام “نرخ‌سازی دیجیتال” به طور مستقیم بر ثبات این بازار تأثیر گذاشته است.
در این میان، برخی افراد و گروه‌های سودجو با ایجاد کانال‌های تلگرامی، وب‌سایت‌های غیرمجاز و حتی شبکه‌های اجتماعی، به انتشار اخبار و پیش‌بینی‌های غیرواقعی درباره نرخ آتی ارز، طلا و سکه می‌پردازند. این افراد با بهره‌برداری از عدم آگاهی عمومی و تردیدهای موجود در بازار، توانسته‌اند ذهن مردم و حتی برخی از فعالان اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهند.
یکی از مشکلات اصلی در این زمینه، عدم توجه مردم به منابع معتبر اعلام نرخ است. بانک مرکزی ایران، بازارهای معتبر معاملاتی، صرافی‌های دولتی و اتحادیه‌های صنفی، تنها مراجع رسمی تعیین نرخ در کشور هستند. با این حال، انتشار روزانه نرخ‌های غیرواقعی در فضای مجازی، موجب ایجاد سوءتفاهم و افزایش تقاضای مصنوعی در بازار شده است.
در این زمینه، محمد رضا فرزین، رئیس کل سابق بانک مرکزی، پیشتر اذعان کرده بود که برخی از این کانال‌ها که روزانه نرخ دلار را قبل از شروع معاملات اعلام می‌کنند، از سرورهای خارجی (بخصوص در آمریکا) مدیریت می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد که این پدیده تنها یک معضل محلی نیست، بلکه دارای ابعاد بین‌المللی و احتمالاً هدفمند است.
کارشناسان اقتصادی اشاره می‌کنند که این نوع نرخ‌گذاری‌های غیرواقعی، در واقع یک عملیات روانی بر روی بازار است. این افراد با انتشار اخبار جعلی، تحلیل‌های غلط و پیش‌بینی‌های غیرواقعی، سعی می‌کنند نوساناتی ایجاد کنند که در نهایت به سود خود تمام شود.
ابراهیم بهادرانی، کارشناس اقتصادی، در این خصوص می‌گوید: این افراد با الهام گرفتن از اخبار سیاسی و بین‌المللی، مثل تنش‌های منطقه‌ای یا مذاکرات برجامی، سعی می‌کنند بازار را تحت تأثیر قرار دهند. آنها این اخبار را تقویت می‌کنند و در قالب تحلیل‌هایی کاذب به مردم ارائه می‌دهند.
او ادامه می‌دهد: بسیاری از مردم بدون بررسی منبع و اعتبار خبر، به این اطلاعات واکنش نشان می‌دهند و اقدام به خرید ارز می‌کنند. این امر باعث ایجاد تقاضای مصنوعی و در نتیجه افزایش قیمت‌ها می‌شود. در حالی که بسیاری از این افزایش‌ها هیچ پایه اقتصادی و منطقی ندارند.
دلیل اصلی موفقیت این افراد، ضعف آگاهی اقتصادی عمومی است. وقتی بیشتر مردم نتوانند بین یک تحلیل علمی و یک پیش‌بینی جعلی تفاوت قائل شوند، به راحتی تحت تأثیر این نوع اخبار قرار می‌گیرند. همچنین، سرعت بالای انتشار اطلاعات در فضای مجازی، زمان لازم برای رسیدن اخبار رسمی و معتبر را کاهش داده و فرصت زیادی برای نفوذ اطلاعات غیرواقعی فراهم می‌کند.
در سال‌های اخیر، پلیس فتا و سایر نهادهای نظارتی تلاش کرده‌اند تا با شناسایی و مسدود کردن این کانال‌ها، فضای مجازی را از چنین معضلاتی پاک کنند. صدها کانال و وب‌سایت مرتبط با نرخ‌گذاری غیرقانونی ارز شناسایی و مسدود شده‌اند و برخی از مجرمان اینترنتی نیز دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شده‌اند. اما با توجه به سرعت بالای تغییر پلتفرم‌ها و استفاده از سرورهای خارجی، نظارت بر تمامی این فعالیت‌ها دشوار است. بنابراین، تقویت آگاهی عمومی و ارتقای سواد اقتصادی جامعه، یکی از مهم‌ترین دفاع‌های مؤثر در مقابل این نوع تهدیدات اقتصادی است.
بازار ارز کشور با وجود تمامی فشارهای اقتصادی و سیاسی، هنوز قابلیت مدیریت و ثبات دارد. اما اجازه دادن به سودجویان دیجیتال برای ایجاد اخلال در این بازار، نه تنها به سود چند فرد محدود می‌شود، بلکه به زیان عمومی جامعه تمام خواهد شد. لذا، افزایش هوشمندی عمومی در مصرف‌کنندگان، تقویت نظارت دیجیتال و همراهی رسانه‌های معتبر در انتقال اخبار صحیح، می‌تواند مانع از بروز این نوع آشفتگی‌ها شود.
اقتصاد کشور، محتاج به فعالانی است که بدانند نرخ‌های واقعی ارز، حاصل معاملات روزانه در بازارهای معتبر است؛ نه پیش‌بینی‌های غیرواقعی یک کانال تلگرامی.