دکترمحمود گودرزی، مدیرعامل بورس تهران، در نشست تخصصی «الزامات بازطراحی ریزساختارهای بازار» با تشریح مفهوم ریزساختارهای معاملاتی و نقش فزاینده فناوری در معماری هسته معاملات، بر ضرورت بازتعریف تعادل میان ثبات و نقدشوندگی تأکید کرد. وی با مرور تجربه ریزش سال ۱۳۹۹ و بررسی دوگانه‌های مهم سیاستگذاری در بازار سرمایه، مجموعه‌ای از راهکارهای عملی و فنی برای بازطراحی ریزساختارهای بازار ارائه داد.

به گزارش کیوسک‌‌خبر به نقل از مدیریت ارتباطات بورس تهران، در این نشست تخصصی، گودرزی سخنان خود را با تاکید بر اهمیت ریزساختارهای معاملاتی آغاز کرد و گفت: «هر عاملی که بر فرایند کشف قیمت تأثیر بگذارد، در دسته ریزساختار قرار می‌گیرد. این مفهومی استاندارد و پذیرفته‌شده در بازارهای جهانی است و بنیان تحلیل رفتار بازارها را شکل می‌دهد.»
او با اشاره به اینکه سه عامل اساسی در ریزساختارها اثرگذارند، افزود: «فناوری مهم‌ترین این عوامل است. نوآوری‌های جهانی قواعد قدیمی معاملات را تغییر داده و ریزساختارها را به یک موجود زنده و پویا تبدیل کرده که دائم در حال واکنش و تکامل است.»

وی با استناد به ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار ادامه داد: «شفافیت، کارایی و انصاف زمانی محقق می‌شوند که معماری هسته معاملات صحیح باشد. اگر زیرساخت مرکزی معاملات درست طراحی شود، این ارزش‌ها در عمل نیز نمود پیدا می‌کند.»

رقابت جهانی در معماری هسته معاملات

مدیرعامل بورس تهران با اشاره به تحولات زیرساختی در بازارهای پیشرفته گفت: بورس‌های دنیا سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در حوزه زیرساخت داشته‌اند. برخی سیستم‌عامل‌های اختصاصی برای هسته معاملات نوشته‌اند، دیتاسنترهای مستقل ایجاد کرده‌اند و رقابت بر سر سرعت و کیفیت سیستم‌های معاملاتی به یک رقابت جهانی تبدیل شده است.

دوگانه ثبات بازار و نقدشوندگی

وی سپس به چالش سیاستگذار در مواجهه با دوگانه ثبات – نقدشوندگی اشاره کرد: اگر هدف ثبات بازار باشد، ابزارهایی مانند دامنه نوسان پویا و ایستا یا توقف‌کننده خودکار اهمیت پیدا می‌کند. اما اگر نقدشوندگی در اولویت قرار گیرد، سیاستگذار باید بر توسعه بازارگردانی تمرکز کند.

توازن میان سرمایه‌گذاران نهادی و خرد

مدیرعامل بورس تهران دوگانه دیگری را نیز مطرح کرد: سیاستگذار دائماً در تلاش است بین سرمایه‌گذار نهادی و خرد توازن ایجاد کند. در برخی بورس‌ها، مانند بورس‌های توسعه‌یافته، تمرکز بر سرمایه‌گذاران نهادی به تغییر اولویت سفارش‌ها، ایجاد بازارهای خاص معاملات بزرگ و تقویت بازارگردانی منجر شده است. در مقابل، تمرکز بر سرمایه‌گذار خرد سیاست‌ها را به سمت بازارگردانی اختصاصی این گروه سوق می‌دهد.

درس‌های مهم ریزش بازار در سال ۱۳۹۹

او با اشاره به ریزش سال ۱۳۹۹ گفت: «۵۴ درصد نمادهای کوچک بورس تهران در آن سال حجم مبنا را تجربه کردند و ثبات داشتند؛ اما فقط ۱۲ درصد از ۳۰ شرکت بزرگ بورس تهران حجم مبنا را لمس کردند. یعنی برای شرکت‌های بزرگ، ۸۸ درصد مواقع حجم مبنا عمل نکرد. سرمایه‌گذاران برای نقدشوندگی، ثبات را قربانی کردند.

اهمیت ترکیب بازیگران و شرکت‌ها در تصمیم‌گیری

مدیرعامل بورس تهران با ذکر مثالی از شرایط اضطراری ناشی از جنگ ۱۲ روزه گفت: در شرایط اضطراری ناچار به محدود کردن دامنه نوسان شدیم. این تصمیم در بازارهای جهانی بر اساس دو ترکیب کلیدی اتخاذ می‌شود: ترکیب بازیگران بازار و ترکیب شرکت‌ها. اینکه شرکت‌ها تا چه حد تکنولوژی‌محور یا متعلق به صنایع دیگرند، در تصمیم‌سازی نقش مستقیم دارد.

راهکارهای پیشنهادی برای بازتعریف تعادل ثبات ـ نقدشوندگی

به گفته او، «ظرفیت مغفول نقدشوندگی بدون کاهش ثبات» وجود دارد و برای دستیابی به نقطه تعادل جدید، چهار محور زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

افزایش یا کاهش همزمان حجم مبنا و دامنه نوسان، اقدامی کم‌ریسک‌تر برای اصلاح رفتار بازار

اصلاح قیمت مبنا، مطالعات آن تکمیل شده و به‌زودی به سازمان بورس پیشنهاد می‌شود

کاربست سفارش‌های دوبخشی به عنوان مرجع تعیین قیمت پایانی و ایجاد اصلاحات بنیادی در این بخش

بازطراحی بازارگردانی، چرا که «در حال حاضر بیشتر بازارسازی انجام می‌دهیم تا بازارگردانی