حذف سامانه نیما و حرکت به سوی یکپارچه‌سازی نرخ ارز، با هدف نزدیک کردن قیمت دلار رسمی به بازار آزاد صورت گرفت؛ اما پیامدهای آن دور از انتظار بود. سیاستی که بجای کاهش فاصله بین نرخ‌های ارزی، باعث دو برابر شدن قیمت دلار در بازار آزاد شد.

به گزارش کیوسک‌خبر، در سال‌های اخیر، سیاستگذاران اقتصادی کشور تصمیم گرفتند با حذف سامانه نیمایی ارز، گامی جدی در جهت تک‌نرخی شدن ارز بردارند. هدف اعلام‌شده این اقدام، نزدیک کردن قیمت دلار رسمی به نرخ بازار آزاد بود. با این حال، اجرای این سیاست نه تنها به هدف خود نرسید، بلکه باعث افزایش چشمگیر نوسانات، افزایش قیمت دلار و بحران عمیق‌تر در بازارهای موازی ارز و طلا نیز شد.

همتی، وزیر وقت اقتصاد، در زمان اجرای این سیاست تأکید کرده بود که این رویکرد ضمن حذف رانت‌های ارزی، موجب نزدیک شدن نرخ توافقی به نرخ آزاد خواهد شد. با این حال، کارشناسان اقتصادی از همان ابتدا هشدار داده بودند که شرایط لازم برای اجرای چنین سیاستی در کشور وجود ندارد. این سیاست بدون آماده‌سازی کافی و بدون مدیریت دقیق، به یک شکست اقتصادی تبدیل شد.

نتیجه این اقدام، شتاب بیش از پیش افزایش قیمت دلار در بازارهای آزاد بود. نرخ دلار در مدتی کوتاه از مرز ۵۰ هزار تومان عبور کرد و به بالای ۱۰۰ هزار تومان رسید. این افزایش ناگهانی نه تنها تأثیر مستقیم بر قیمت کالاهای وارداتی گذاشت، بلکه بازار سکه و طلا را نیز تحت تأثیر قرار داد. مردم برای حفظ پس‌اندازهای خود، سرازیر بازار طلا شدند و این موضوع منجر به افزایش مضاعف قیمت طلا و سکه شد.

با این حال، در نیمه نخست سال جاری، تحولات سیاسی و انجام مذاکرات ایران و آمریکا، باعث فروکش کردن حباب قیمتی شد. نرخ دلار حدود ۲۰ هزار تومان کاهش یافت و قیمت سکه نیز تا ۳۰ میلیون تومان تنزل کرد. این کاهش قیمت‌ها بیشتر ناشی از امیدواری‌های ناشی از مذاکرات بود تا تغییر واقعی در بنیان اقتصاد کشور. اکنون با ادامه مذاکرات و انتظار نتیجه، بازار در وضعیتی نامطمئن به سر می‌برد. هرگونه توافق مثبت می‌تواند نرخ دلار را به کانال ۷۰ هزار تومان بکشاند، اما در صورت شکست مذاکرات، احتمال بازگشت به رشد قیمت‌ها وجود دارد.

تصمیم گیرندگان اقتصادی در آغاز این سیاست تلاش داشتند بازار ارز را به گونه‌ای مدیریت کنند که نرخ آزاد به نرخ توافقی نزدیک شود. اما با توجه به شرایط سیاسی، تحریم‌ها و ضعف مدیریتی، چنین هدفی محقق نشد. در عوض، فاصله بین نرخ‌های ارزی افزایش یافت و بازار دچار ناپایداری شدید گردید.

برزو حق‌شناس، کارشناس اقتصادی، نیز در این زمینه می‌گوید: تک‌نرخی کردن ارز یک ضرورت اقتصادی است، چرا که وجود چند نرخ ارز، زمینه‌ساز فساد و رانت‌های گسترده است. او با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز، گفت: بانک مرکزی در چند سال اخیر نتوانسته است سیاست‌های مؤثری برای حفظ ارزش پول ملی اتخاذ کند. ثابت نگه داشتن مصنوعی نرخ ارز، باعث شده است که حتی کوچکترین تنشی در بازار، قیمت‌ها را به شدت بالا ببرد.

در مجموع، سیاست حذف ارز نیمایی به عنوان یک تجربه ناکام در مدیریت بازار ارز به ثبت رسید. این سیاست نه تنها به هدف خود نرسید، بلکه باعث شد تا بازارهای موازی دچار بحران شوند و اعتماد عمومی به پول ملی کاهش یابد. این موضوع نشان می‌دهد که بدون برنامه‌ریزی دقیق، آماده‌سازی لازم و هماهنگی بین دستگاه‌های تصمیم‌گیر، هیچ سیاست اقتصادی نمی‌تواند به خوبی اجرا شود.