با تدوین سند ملی توسعه صنعت گوهرسنگ و اصلاح قوانین واردات خام، ایران گام‌های محکمی برای حضور پررنگ در بازار ۱۲۰۰ میلیارد دلاری جهانی گوهر و جواهر برداشته است. آموزش هزاران نفر، تجهیز تمام استان‌ها به کارگاه‌های تخصصی، اکتشاف در ۱۱ استان و برندهای ملی مانند فیروزه نیشابور، بخشی از راهبردی است که ایران را به سمت تبدیل شدن به بازیگری کلیدی در زنجیره ارزش جهانی گوهرسنگ سوق می‌دهد.

به گزارش کیوسک‌خبر، ایران، با دارا بودن ذخایر غنی از گوهرسنگ‌های طبیعی و سابقه‌ای تاریخی در هنر گوهرتراشی، در حال بازسازی جایگاه خود در نقشه جهانی صنعت لوکس و جواهرات است. ابومحمد هاشمی، مجری طرح توسعه صنعت گوهرسنگ در شرکت ایمیدرو، در حاشیه نمایشگاه ماینکس ۲۰۲۵ در جمع خبرنگاران، از تدوین «سند ملی توسعه صنعت گوهرسنگ» به عنوان نقطه عطفی برای تحول این بخش خبر داد و تأکید کرد: هدف اصلی، افزایش سهم ایران از بازار جهانی گوهرسنگ و جواهرات از صفر به یک درصد در برنامه ششم و به دو درصد در برنامه هفتم توسعه است.

این سند راهبردی، با محوریت ارتقای زنجیره ارزش از اکتشاف تا بازاریابی بین‌المللی طراحی شده و شامل اقدامات عملیاتی در حوزه‌های آموزش، تولید، فناوری و برندسازی است. یکی از دستاوردهای مهم این طرح، اصلاح قانون ممنوعیت واردات گوهرسنگ خام است. قبلاً این مواد در گروه کالاهای ممنوع قرار داشتند، اما اکنون در دسته‌بندی جدید کالاهای گروه ۲۵ قرار گرفته‌اند که امکان واردات منظم و کنترل‌شده را فراهم کرده است.

در چارچوب این برنامه، تمامی ۳۱ استان کشور به تجهیزات تخصصی گوهرتراشی مجهز شده‌اند. هم‌زمان، آموزش‌های گسترده‌ای به بیش از ۷۵۰۰ نفر در سطح عمومی و ۲۲۰ نفر در حوزه تخصصی تراش زاویه‌دار (فَست) ارائه شده است. این دوره‌ها، زمینه‌ساز ایجاد نیروی متخصص و ارتقای کیفیت محصولات داخلی است.

هاشمی بر لزوم جلوگیری از خام‌فروشی تأکید کرد و گفت: هدف ما تبدیل شدن به یک بازیگر ارزش‌آفرین در زنجیره جهانی گوهرسنگ است، نه صرفاً تأمین‌کننده مواد اولیه. در این راستا، برندهای ملی گوهرسنگ ایرانی مانند فیروزه نیشابور، عقیق نمین در اردبیل و عقیق خراسان جنوبی به‌عنوان محصولات با ارزش افزوده بالا در دستور کار قرار گرفته‌اند.

فعالیت‌های اکتشافی نیز در ۱۱ استان در حال اجراست که همدان به عنوان پایلوت این طرح انتخاب شده است. یافته‌های اولیه به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه شده و انتظار می‌رود منجر به کشف معادن جدید و افزایش تولید شود. همچنین، کانی‌های کلکسیونی ارزشمندی مانند گارنت دمانتوئید در مناطق کرمان و هرمزگان شناسایی شده و دستورالعمل‌های استخراج و فرآوری آن‌ها تدوین گردیده است.

برای تقویت حضور ایران در صحنه بین‌المللی، نمایشگاه‌های تخصصی گوهرسنگ در تهران برگزار شده‌اند که نخستین دوره در سال ۱۴۰۲ و دومین آن در شهریور ۱۴۰۴ با موفقیت انجام شد. این رویدادها فرصتی برای معرفی ظرفیت‌های داخلی و جذب سرمایه‌گذاری بوده‌اند.

علاوه بر این، سه دوره مسابقات ملی مهارت در خراسان جنوبی، کرمان و قم برگزار شده که به شناسایی و پرورش استعدادهای نخبه در حوزه گوهرتراشی کمک کرده است. همکاری با دانشگاه تهران نیز در راستای توسعه ماشین‌آلات تخصصی برای تراش الماس در دست اجراست، هرچند ایران هنوز عضو پیمان جهانی کیمبرلی نیست.

هاشمی در پایان اشاره کرد: پروژه مشترکی با دانشگاه شهید بهشتی برای بررسی جامع تجارت گوهرسنگ‌ها در حال انجام است تا آمار دقیقی از صادرات و واردات این محصولات فراهم شود. همچنین، با همکاری دانشگاه نیشابور و مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی، طرحی برای درجه‌بندی و برندسازی فیروزه‌های ایران آغاز شده تا این گوهر اصیل با کیفیت تضمین‌شده و هویت ملی، در بازارهای جهانی رقابت کند.