در نشستی با حضور مدیران عامل برجسته اپراتورهای اینترنتی در نمایشگاه الکامپ ۱۴۰۴، نگرانی جدی نسبت به برنامه شرکت مخابرات برای جمع‌آوری شبکه سیم مسی مطرح شد. اپراتورها هشدار دادند که این اقدام، فضای رقابتی بازار اینترنت را تحت الشعاع قرار داده و به تثبیت موقعیت انحصاری مخابرات منجر خواهد شد. در مقابل، معاون شبکه مخابرات تأکید کرد که این حرکت، ضرورتی فنی و اقتصادی برای تحول به زیرساخت‌های نوین است.

به گزارش کیوسک‌خبر، تحول از شبکه مسی به فیبر نوری، از منظر فنی و استراتژیک، گامی ضروری و مثبت محسوب می‌شود. اما نحوه اجرای این تحول، سؤالات جدی درباره عدالت رقابتی و نقش نهادهای نظارتی ایجاد کرده است. اگر این گذار بدون شفافیت، تعیین تکلیف حقوق اپراتورها و حضور یک رگولاتور بی‌طرف انجام شود، خطر تبدیل آن به ابزاری برای تثبیت انحصار بسیار جدی است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که در غیاب یک چارچوب عادلانه، به جای توسعه رقابت و بهبود کیفیت، شاهد تمرکز قدرت در دستان یک بازیگر خواهیم بود و این، می‌تواند سرمایه‌گذاری خصوصی را از حوزه زیرساخت دور کند. آینده اینترنت ایران اکنون در آستانه انتخابی حساس قرار دارد: پیشرفت با مشارکت، یا تحول به سمت کنترل متمرکز.

محمدحسن شانه‌ساز، رئیس هیئت مدیره شرکت شاتل، در نشست خبری چهارمین روز از نمایشگاه الکامپ، با انتقاد شدید از تصمیم شرکت مخابرات برای جمع‌آوری شبکه سیم مسی، آن را «اقدامی انحصارطلبانه» توصیف کرد. وی گفت: شرکت مخابرات به صورت یکجانبه و بدون پیش‌اخطار اعلام کرد که دیگر سرویس مسی را به اپراتورهای ثالث ارائه نخواهد داد. این امر تنها راه را بر رقابت می‌بندد و به نفع یک بازیگر دولتی تمام مزیت‌های بازار را متمرکز می‌کند.

شانه‌ساز افزود: همزمان با قطع دسترسی، قیمت اجاره خطوط مسی نیز چهاربرابر شده و به اپراتورها گفته شده که در غیر این صورت، زیرساخت‌ها جمع‌آوری خواهد شد. این رویکرد نه‌تنها تعهدات ما به مشتریان را به خطر می‌اندازد، بلکه باعث حاشیه‌نشینی اپراتورهای مستقل از بازار می‌شود. او هشدار داد که این حرکت، کشور را از تکنولوژی VDSL محروم خواهد کرد؛ تکنولوژی‌ای که هنوز در بسیاری از نقاط، تنها راه دسترسی به اینترنت پرسرعت است.

محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک، با اشاره به بی‌ثباتی سیاست‌گذاری‌های ارتباطات، خواستار ایجاد چارچوبی شفاف و پایدار برای فعالان بخش خصوصی شد. وی گفت: همه ما با یک نوع پروانه و تحت نظارت یک رگولاتور واحد وارد این حوزه شدیم و سرمایه‌گذاری‌های کلانی را برای توسعه فیبر نوری انجام دادیم. اما امروز شاهدیم که مخابرات، که سال‌ها ورود دیگران به این حوزه را محدود می‌کرد، حالا با استفاده از منابع عمومی، وارد رقابت شده است.

یوسفی‌زاده تصریح کرد: هرگونه انتقاد از اصلاح تعرفه‌های اینترنت، در عمل یعنی رد کردن سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت. مردم باید بپذیرند که خدمات باکیفیت هزینه دارد و باید بهای آن را بپردازند. او همچنین به وضعیت نامشخص تعهدات اپراتورها نسبت به مشتریان اشاره کرد و گفت: اگر مخابرات این تعهدات را نپذیرد و رگولاتور نیز آنها را لغو نکند، ما با بحران اعتماد و اجرایی مواجه خواهیم شد. در این صورت، سرمایه‌گذار به سمت دیگر صنایع حرکت می‌کند.

او از نقش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (ARTO) نیز انتقاد کرد و گفت: تصمیم‌های رگولاتوری در سال‌های اخیر نه فقط بی‌ثبات بوده، بلکه گاهی متناقض بوده است. وقتی رگولاتور سهامدار یکی از بازیگران بازار باشد، چطور می‌توان انتظار بی‌طرفی داشت؟

در پاسخ به این انتقادات، حسن کریمی، معاون شبکه شرکت مخابرات ایران، تأکید کرد که پروژه «سوآپ»، یعنی جایگزینی شبکه مسی با فیبر نوری، یک ضرورت فنی و اقتصادی است. وی گفت: این تحول نیازمند سرمایه‌گذاری حدود ۴٫۵ تا ۵ میلیارد دلار است. منبع اصلی این سرمایه، استخراج سیم‌های مسی از زیرزمین است. ما از دارایی‌های ملی استفاده می‌کنیم تا بتوانیم شبکه‌ای نوین ایجاد کنیم.

کریمی افزود: پروانه‌های اپراتورها و مخابرات یکسان است و رگولاتور شرایط خاصی برای کسی در نظر نگرفته. آیا منطقی است که بخواهیم سیم مس را بین شرکت‌ها تقسیم کنیم؟ او تأکید کرد که مخابرات قصد نابودی اپراتورها را ندارد و از مشارکت آن‌ها در این پروژه استقبال می‌کند. «ما حتی تفاهم‌نامه‌هایی با برخی اپراتورها برای مشارکت در سرمایه‌گذاری امضا کرده‌ایم.

او در پایان گفت: شبکه مسی متعلق به مردم است و ما موظف به حفاظت از این دارایی‌ها هستیم. نمی‌توانیم صدها سال آینده هم بر روی یک تکنولوژی قدیمی سرویس ارائه دهیم. این موضوع از نظر اقتصادی و فنی غیرممکن است. تحول اجتناب‌ناپذیر است.

به گزارش کیوسک‌خبر، این روایت از دو طرفه بودن تحولات زیرساختی اینترنت در ایران حکایت دارد؛ از یک سو، شرکت مخابرات با استدلال تحول تکنولوژیک و ضرورت جایگزینی شبکه قدیمی مسی با فیبر نوری، حرکتی استراتژیک را آغاز کرده که از منظر فنی و بلندمدت قابل توجیه است. اما از سوی دیگر، اپراتورهای اینترنتی هشدار می‌دهند که این برنامه بدون وجود چارچوبی عادلانه و شفاف، نه تنها به انحصار عملیاتی مخابرات منجر می‌شود، بلکه انگیزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تضعیف می‌کند.

مسئله اصلی تنها جایگزینی تکنولوژی نیست، بلکه نحوه مدیریت این گذار است؛ جایی که نبود بی‌طرفی در نقش رگولاتور، عدم تعیین تکلیف حقوق اپراتورها و تبدیل یک زیرساخت عمومی به ابزاری برای حذف رقبا، می‌تواند تحولی ملی را به یک حرکت انحصاری تبدیل کند. آینده بازار اینترنت ایران اکنون در آستانه انتخابی حساس قرار دارد: پیشرفت با مشارکت، یا تحول به سمت کنترل متمرکز.