رییس هیات مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، در یادداشتی با تاکید بر نقش کلیدی معادن در رشد اقتصادی کشور، توسعه پایدار را شرط اصلی بهره‌برداری بهینه از این منابع دانست و هشدار داد که نگاه صرفا سود محور می‌تواند به تخریب محیط زیست و نارضایتی اجتماعی منجر شود.

به گزارش کیوسک‌خبر به نقل از روابط عمومی ایمپاسکو، علیرضا شهیدی رییس هیات مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران آمایش سرزمین را مسیر تحقق توسعه پایدار معدنی معرفی کرده است. در این یادداشت آمده است:

توسعه پایدار یکی از مهم‌ترین مفاهیم علوم انسانی، اقتصادی و زیست‌محیطی در دنیای امروز است. توسعه پایدار به معنای رشد و پیشرفتی است که نیازهای نسل حاضر را برآورده می‌کند، بدون آنکه توانایی نسل‌های آینده در تامین نیازهایشان به خطر بیفتد. به عبارت ساده تر توسعه پایدار یعنی پیشرفت متوازن اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به‌گونه‌ای که هم زندگی امروز بهبود یابد و هم آینده نسل‌های بعدی تضمین شود.

ارکان اصلی توسعه پایدار سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را به‌طور همزمان در نظر می‌گیرد. در ایران به‌عنوان کشوری در حال توسعه با منابع طبیعی فراوان، اجرای سیاست‌های توسعه پایدار فرصتی برای رشد اقتصادی، کاهش فقر و حفاظت از محیط زیست محسوب می‌شود. با این حال، چالش‌هایی چون وابستگی به منابع فسیلی (نفت و گاز)، آلودگی‌های زیست‌محیطی و ضعف در مشارکت اجتماعی مانع تحقق کامل این هدف شده‌اند.

معدن و فعالیت‌های معدنی در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای در حال توسعه نقش اساسی در رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و تامین مواد اولیه صنایع معدنی دارند. توسعه پایدار در معادن ایران موضوعی کلیدی است، زیرا ایران به‌دلیل دارا بودن منابع معدنی غنی (مانند سنگ‌آهن، مس، سرب و روی، طلا ، زغال‌سنگ و…) می‌تواند از این بخش به‌عنوان موتور محرک اقتصاد استفاده کند. اما بهره‌برداری غیراصولی از این منابع در دهه‌های گذشته گاهی پیامدهای منفی زیست‌محیطی و اجتماعی به همراه داشته است.

از جمله چالش‌های زیست محیطی معادن در ایران که غالبا در مناطق کمتر برخوردار نیز واقع شده‌اند می توان به رها شدن باطله‌های معدنی بدون مدیریت مناسب، آلودگی منابع آب و خاک (به‌ویژه در معادن مس و زغال‌سنگ) و تخریب چشم‌انداز طبیعی و از بین رفتن زیست‌بوم‌ها اشاره کرد. ولیکن استفاده از فناوری‌های نوین در فرآوری مواد معدنی (کاهش مصرف آب و انرژی)، احیای معادن متروکه و بازگرداندن آن‌ها به چرخه بهره‌برداری، فراوری عناصر استراتژیک و راهبردی از پسماندها و باطله های معدنی و صنایع معدنی (اقتصاد چرخشی معادن) یا کاربری‌های دیگر (گردشگری معادن) و پایش مداوم اثرات زیست‌محیطی توسط سازمان‌های مستقل مردم نهاد از جمله معدود راهکارهایی جهت رفع این مشکلات محسوب می‌شود.

بنابراین معادن می‌توانند برای مناطق محروم هم فرصت باشند و هم تهدید. اگر همراه با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، مشارکت اجتماعی، حفاظت محیط زیست و شفافیت اقتصادی عمل شود، معدن می‌تواند به توسعه پایدار و عدالت منطقه‌ای کمک کند. اما اگر فقط نگاه سودمحور وجود داشته باشد، نتیجه آن تخریب محیط زیست، نابرابری اجتماعی و نارضایتی مردم خواهد بود.

در انتها به اهمیت و ارتباط توسعه پایدار و آمایش سرزمینی باید اشاره کرد. آمایش سرزمین چارچوبی علمی برای استقرار فعالیت‌های معدنی در مکان مناسب و با توجه به ظرفیت‌های منطقه‌ای فراهم می‌آورد. توسعه پایدار معدنی بدون آمایش سرزمین به بهره‌برداری ناپایدار و تخریب محیط منجر می‌شود.بنابراین، رابطه این دو تکمیلی است: “آمایش سرزمین مسیر را مشخص می‌کند و توسعه پایدار شیوه حرکت در آن مسیر را”.