فتانه ترکیان ـ خبرنگار

بحران کمبود آب در کشور در سال‌های اخیر به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر روند مصرف و مدیریت منابع آب تغییر نکند، کشور در آینده‌ای نزدیک با پیامدهای سخت و غیرقابل جبرانی روبرو خواهد شد.
وضعیت بحرانی منابع آب کشور
بر اساس آخرین آمارهای وزارت نیرو، میزان بارش‌ها در سال‌های اخیر کاهش قابل توجهی داشته و متوسط بارش سالانه در کشور به حدود نصف میانگین جهانی رسیده است. این کاهش، در کنار افزایش مصرف بی‌رویه در بخش‌های کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی، وضعیت منابع آبی کشور را به حد هشدار رسانده است. کارشناسان تغییرات اقلیمی، رشد بی‌رویه جمعیت و مدیریت ناکارآمد منابع را از مهم‌ترین عوامل تشدید بحران می‌دانند. امار ها از یک بحران حکایت دارند.
میزان بارش سالانه: کاهش ۱۵ درصدی در دهه گذشته
مصرف آب بخش کشاورزی: حدود ۹۰ درصد کل منابع آب
کاهش سطح آب‌های زیرزمینی: ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر در سال در برخی مناطق
میزان هدررفت آب در شبکه‌های آبیاری: بیش از ۳۰ درصد
جمعیت شهری و روستایی: افزایش تقاضا و مصرف بیش از ۲۰ درصد در ۱۰ سال اخیر

چالش‌های پیش‌روی کشور
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در بحران آب، روش‌های سنتی و ناکارآمد در مصرف و مدیریت منابع است. بخش کشاورزی که بیشترین سهم مصرف آب را دارد، هنوز عمدتاً از روش‌های آبیاری قدیمی استفاده می‌کند که موجب هدررفت شدید آب می‌شود. همچنین آلودگی منابع آب و کاهش کیفیت آن، نگرانی‌های جدی در زمینه تامین آب سالم و بهداشتی ایجاد کرده است.افزایش نیازهای جمعیتی و صنعتی نیز فشار مضاعفی بر منابع آب وارد می‌کند. علاوه بر این، نبود زیرساخت‌های مدرن برای ذخیره و بازچرخانی آب، باعث می‌شود که بخش قابل توجهی از منابع ارزشمند آبی هدر رود.
پیامدهای کمبود آب برای نسل حاضر و آینده
کمبود آب تأثیرات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به دنبال دارد. کاهش عملکرد کشاورزی می‌تواند امنیت غذایی کشور را تهدید کند و افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها فشار بر زیرساخت‌های شهری را تشدید نماید. همچنین خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها اکوسیستم‌های طبیعی را به خطر می‌اندازد و تنوع زیستی را کاهش می‌دهد.کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند منجر به بروز تنش‌های اجتماعی و حتی مناقشات منطقه‌ای بر سر منابع آب شود و سلامت عمومی را به خطر بیندازد.
راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با بحران
مسئولان و متخصصان بر این باورند که برای خروج از بحران کمبود آب، باید اقدامات فوری و گسترده‌ای انجام شود. نوسازی سیستم‌های آبیاری کشاورزی و استفاده از فناوری‌های مدرن مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی می‌تواند مصرف آب را به طور قابل توجهی کاهش دهد.همچنین افزایش آگاهی عمومی درباره مصرف صحیح آب و فرهنگ‌سازی در این زمینه نقش مهمی در کاهش هدررفت دارد. سرمایه‌گذاری در تصفیه و بازچرخانی آب‌های پساب نیز می‌تواند بخش زیادی از کمبود منابع آب را جبران کند.از سوی دیگر، بهبود مدیریت منابع آب با استفاده از سامانه‌های هوشمند، تدوین و اجرای قوانین سختگیرانه در زمینه بهره‌برداری از آب و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از دیگر راهکارهای مهم محسوب می‌شود.
ضرورت مشارکت همگانی و آینده‌نگری
کارشناسان تأکید می‌کنند که بحران آب تنها یک مسئله فنی نیست و نیازمند مشارکت فعال مردم، دولت، بخش خصوصی و نهادهای علمی است. نسل حاضر مسئول حفظ این منابع حیاتی برای نسل‌های آینده است و بدون توجه به این موضوع، آینده‌ای پرچالش و نامطمئن در انتظار کشور خواهد بود.