مرتضی نجفی قدسی

عرفات جمع عرفه به معنای شناخت و معرفت الهی است و روز عرفه روز عرفان و تقرب به پروردگار است.
در پی توصیه روز گذشته رهبر معظم انقلاب به دعا کردن در روز عرفه، مرتضی نجفی قدسی در یادداشتی به تبیین «سرزمین عرفات و درک روز عرفه» پرداخته است.
بسم الله الرحمن الرحیم
روز نهم ذی الحجه را روز عرفه نامیده اند که دعا و نیایش در این روز و مخصوصاً در صحرای عرفات بسیار سفارش شده است و در روایات آمده است که اگر کسی ماه مبارک رمضان آمرزیده نشد فرصتی برای او نیست تا روز عرفه بیاید بلکه در عرفه بخشیده شود.
سرزمین عرفات که در ۲۱ کیلومتری مکه مکرمه واقع شده است، از پاکترین و مقدس ترین سرزمینهایی است که محل توبه ی حضرت آدم (ع) در روز عرفه در همین مکان بوده است و خداوند کلماتی را به حضرت آدم آموخت و به حرمت آن کلمات که آدم بر زبان جاری کرد توبه اش پذیرفته شد. «فَتَلَقَّى‏ آدَمُ‏ مِنْ‏ رَبِّهِ‏ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیم»‏.
بر طبق بعضی از روایات کلماتی که خدای متعال به حضرت آدم آموخته است اسامی پنج تن آل عبا (محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین) علیهم السلام بوده است و او با توسل به این اسامی مقدس به درگاه الهی تضرع و توبه نمود و خدای متعال از خطای او درگذشت.
وقوف در عرفات آغاز مناسک حج محسوب می شود و حاجیان پس از احرام از ظهر روز عرفه باید در صحرای عرفات حضور داشته باشند و تا غروب روز عرفه آنجا بمانند و پس از آن راهی مشعرالحرام شوند «فَإِذا أَفَضْتُمْ‏ مِنْ‏ عَرَفاتٍ‏ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ».
سرزمین عرفات حدود ۲۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و تپه ای به نام جبل الرحمه در وسط آن قرار دارد. بسیاری از انبیاء و اولیای الهی در این سرزمین خدا را عبادت کرده اند و این سرزمین عبادتگاه آنها بوده است.
عرفات جمع عرفه به معنای شناخت و معرفت الهی است و روز عرفه روز عرفان و تقرب به پروردگار است.
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در مقاطع مختلف به اهمیت روز عرفه اشاره فرمودند. ایشان روز گذشته در مراسم بزرگداشت سالگرد امام خمینی (رض) در ابتدای سخنان خود از روز عرفه به عنوان بهار دعا یاد کردند و جوانها را توصیه به دعا فرمودند.
رهبر معظم در بیانی فرموده اند: روز عرفه را قدر بدانید از ظهر عرفه تا غروب عرفه ساعات مهمی است، لحظه لحظه ی این ساعات مثل اکسیر، مثل کیمیا حائز اهمیت است، اینها را با غفلت نگذرانیم، یک نمونه از اعمال، این دعای عجیب امام حسین (ع) در عرفه است که مظهر خضوع و تذلّل و ذکر و مظهر ابتهال در مقابل پروردگار است.
یک نمونه ی دیگر دعای امام سجاد سلام الله علیه در صحینه سجادیه است، اینها را با تأمل و با تفکر بخوانید، این توشه ی شما است. (۲۵/۶/۹۴)
دعا کردن در روز عرفه بسیار سفارش شده است و مناجات و شب زنده داری شب عرفه نیز به مثابه یکصد و هفتاد سال عبادت محسوب شده است، بنابراین درک شب عرفه نیز اهمیتی مانند شب قدر را دارد و حیف است که این ساعات به خواب و غفلت طی شود.
اینگونه فرصت ها سالی یکبار پدید می آید و ما باید با توجه و انابه به درگاه پروردگار خود را در معرض رحمت واسعه ی الهی قرار دهیم. در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: «أَنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ‏ نَفَحَاتٍ‏ أَلَا فَتَعَرَّضُوا لَهَا».
بهوش باشید که در روزگار شما نسیم های رحمتی می وزد مبادا از آن رویگردان شوید.
البته طلب استغفار باید کار هر روزه ی انسان مؤمن باشد کما اینکه پیامبر اکرم (ص) حداقل روزی هفتاد مرتبه استغفار می کردند، قرآن کریم می فرماید: «وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا وَیَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلَى قُوَّتِکُم» (سوره هود، ۵۲)
ای مردم، به درگاه الهی استغفار و توبه کنید تا از آسمان بر شما رحمت فراوان نازل گرداند و به قوت و قدرت شما بیفزاید.
و یا در سوره ی نوح آیه ۱۰ تا ۱۲ می فرماید: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا وَیُمْدِدْکُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَارًا»
حضرت نوح به قوم خود می فرماید: ای مردم به درگاه خدای خود توبه کنید که او آمرزنده است و از آسمان بر شما فراوان می بارد و شما را به مال بسیار و پسران متعدد یاری فرماید و باغهای خرّم و نهرهای جاری به شما عطا کند.
ملاحظه می فرمائید که استغفار و توبه کردن اثر وضعی در زندگی مادی و معنوی انسان دارد، پس رمز گشایی در پیشرفت زندگی انسان، توجه خاضعانه و خالصانه به پروردگار است و بالعکس آنانی که از یاد و ذکر خدا رویگردان هستند، در زندگانی دنیایی شان هم دچار سردرگمی هستند.
«وَ مَنْ‏ أَعْرَضَ‏ عَنْ‏ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکا» (طه، ۱۲۴) هر کس از یاد پروردگار اعراض کند، معیشت و زندگی اش مانند یک کلاف سردرگم می شود و آن زندگی سامان نمی یابد. به هر حال اهمیت روز عرفه به آن است که فرصتی برای دعا پدید آمده است و قول استجابت دعا هم داده شده است و در چنین روزی رحمت واسعه ی الهی بسیار فراگیر است و به راحتی می توان جبران مافات کرد و به درگاه الهی تقرب یافت، مبادا که از درک روز عرفه غافل شویم.