طاهره نطقی طاهری ـ مدیر‌مسئول

در تاریکی فراموشی و انحراف، چراغی روشن شد تا دوباره معنویت و اخلاق اسلامی را زنده کند. امام حسین (ع)، با قلبی پاک و ایمانی راسخ، در برابر ظلم و نفاق سده ششم هجری ایستاد تا دستور الهی «امر به معروف و نهی از منکر» را در جامعه مسلمین احیا کند. قیام او، تنها یک حرکت سیاسی نبود، بلکه نهضتی عمیق برای بازگرداندن اسلام به ذات آن بود.

روایات متعددی از امام حسین (ع) وجود دارد که نشان از شناخت عمیق او از مسئولیت‌های امامت و نقش امر به معروف و نهی از منکر دارد. یکی از معروف‌ترین این بیانات، نامه‌ای است که امام (ع) هنگام خروج از مدینه به برادرش محمد بن حنفیه نوشت و در آن صراحتاً فرمود: «اُرِیدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهَى‏ عَنِ الْمُنکَرِ». این جمله کوتاه، خلاصه تمامی اهداف قیام کربلاست؛ یعنی احیای دستور الهی در مقابل فراموشی و انحراف.

اما چرا این دستور الهی در آن زمان به‌ویژه اهمیت پیدا کرده بود؟
پاسخ در فضای روحی و سیاسی جامعه آن زمان نهفته است. امام حسین (ع) با شناسایی چالش‌های داخلی جامعه اسلامی، به‌ویژه ظهور نفاق درونی، اقدام به این قیام کرد. نفاق، درک عمیقی از خطراتی است که از داخل امت، به وجود می‌آید؛ نه فقط کسانی که اسلام را انکار می‌کنند، بلکه کسانی که زیر پوشش اسلام، ارزش‌های آن را زیر سوال می‌برند و با اعمال خود، به نظام الهی خیانت می‌کنند.

در این میان، امام (ع) با تحلیل دقیق از حکومت یزید، آن را نه فقط یک بدگردی سیاسی، بلکه یک مصداق برجسته از نفاق و طاغوت می‌بیند. این تحلیل، نه تنها درباره یزید بود، بلکه شامل ساختارهایی بود که با مظاهر اسلامی، از دین فاصله گرفته بودند.

قرآن کریم در سوره‌های مختلف، امر به معروف و نهی از منکر را به‌عنوان یکی از ستون‌های اساسی جامعه مؤمن توصیف کرده است. در سوره آل عمران، آیه ۱۱۰ می‌فرماید: «کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ» — این دستور الهی، نه تنها یک فریضه فردی، بلکه یک هویت اجتماعی برای امتی است که مأمور به هدایت جهانی است.

اما امر به معروف و نهی از منکر، شرایطی دارد. قرآن این فریضه را نه بر همه افراد بدون استثناء، بلکه بر گروهی از مومنان قرار داده است که دارای علم، تقوا و شجاعت باشند. امام حسین (ع)، با عنوان امام و فرزند پیامبر، این شرایط را به‌طور کامل داشت و به همین دلیل، قیامش نه یک اعتراض عاطفی، بلکه یک اقدام مشروع و الهی بود.

همچنین، وحدت در اسلام، موضوعی است که قرآن آن را به‌عنوان نعمتی الهی برجسته کرده، ولی با شرطیت آن. وحدت باید حول محور امر به معروف باشد، نه یک سکوت گسترده در برابر منکر. این نکته در روایات اهل بیت (ع) نیز به‌خوبی مشهود است. امام حسین (ع) با قیام خود، نشان داد که وحدت بدون نظارت اخلاقی، تنها ابزاری برای گسترش فساد است.

در نهایت، قیام کربلا، یک مکتب امر به معروف و نهی از منکر است. این قیام، نه تنها در گذشته، بلکه در حال حاضر نیز درس‌های عمیقی برای همه ما دارد. درس‌هایی درباره اینکه چگونه باید در برابر فساد و انحراف، سکوت نکرد. چگونه باید با شناخت و بصیرت، مسئولیت‌های خود را نسبت به جامعه و دین فراموش نکرد.

امام حسین (ع) با شهادتش، نه تنها حقیقت را زنده کرد، بلکه هر کس در قرن‌های بعد، با انسانیت و عدالت درگیر بود، راهی پیش رو دید. این شهادت، فرامین الهی را در قالب عمل تجلی داد و امروز نیز، هر کس که بخواهد از منکر بپرهیزد و به معروف دعوت کند، می‌تواند از این مکتب الهی الگو بگیرد.

بنابراین، قیام امام حسین (ع) تنها یک رویداد تاریخی نیست، بلکه یک الگوی زنده از امر به معروف و نهی از منکر است که همواره در هر زمان و مکانی، می‌تواند الهام‌بخش مردمی باشد که در راه حق و عدالت، پای ایستادن را یاد بگیرند.