مدیرعامل شرکت مخابرات ایران از آغاز بزرگترین پروژه تاریخ فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور خبر داد؛ طرحی که با سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری، شبکه قدیمی کابل مسی را در سراسر کشور جایگزین فیبر نوری می‌کند و به صورت رایگان تمام مشترکان را شامل خواهد شد.

آغاز تحول بزرگ در زیرساخت ارتباطی ایران: مهاجرت از کابل مسی به فیبر نوری

به گزارش کیوسک‌خبر، شرکت مخابرات ایران با اجرای پروژه‌ای تاریخی، ورود به عصر جدیدی از ارتباطات را آغاز کرده است. محمدجعفرپور، مدیرعامل این شرکت، در نشست خبری با اصحاب رسانه، اجرای پروژه مهاجرت از کابل مسی به فیبر نوری — یا همان «طرح سوآپ» — را بزرگترین پروژه در تاریخ فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کشور خواند و اعلام کرد که این طرح نه تنها زیرساخت ارتباطی ایران را دگرگون می‌کند، بلکه تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد، اشتغال و توسعه دیجیتال کشور خواهد داشت.

این پروژه با سرمایه‌گذاری حدود پنج میلیارد دلار، تحت مدیریت وزارت ارتباطات و با راهبری سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در حال اجراست و قرار است ظرف چند سال آینده، نیاز ۲۰ میلیون اتصال فیبر نوری در کشور را تأمین کند. مهم‌ترین ویژگی این طرح، اجرای رایگان آن برای تمام مشترکان خانگی و تجاری است، بدون آنکه هیچ هزینه‌ای برای نصب یا کابل‌کشی داخلی ساختمان دریافت شود.

پایان یک دوره صدساله

استفاده از کابل مسی در شبکه ارتباطی ایران به بیش از صد سال قبل برمی‌گردد. از حدود سال ۱۳۰۳ شمسی، شبکه تلفن ثابت بر بستر مسی شکل گرفت و در طول دهه‌ها، فناوری‌های مختلفی از جمله سوئیچ‌های مکانیکی، آنالوگ و دیجیتال بر این بستر ارائه شدند. اما امروز، این زیرساخت قدیمی دیگر قادر به پاسخگویی به نیازهای فزاینده کاربران نیست.

مهندس جعفرپور تأکید کرد که در کشورهای پیشرفته جهان، مهاجرت از کابل مسی به فیبر نوری به مرحله پایانی رسیده و در برخی موارد بیش از ۸۰ درصد پوشش فیبر نوری انجام شده است. او افزود: «ما در ایران باید این تحول را زودتر آغاز می‌کردیم، اما امروز فرصتی تاریخی پیش رو داریم تا با برنامه‌ریزی دقیق، این شکاف فناوری را جبران کنیم.»

نیاز به تحول: از کیفیت ضعیف تا فشار بر شبکه موبایل

وضعیت فعلی شبکه ارتباطی کشور نشان‌دهنده فرسودگی شدید زیرساخت است. بیش از ۸۰ درصد ترافیک دیتا در ایران از طریق شبکه موبایل منتقل می‌شود، در حالی که این شبکه خود با محدودیت پهنای باند و تراکم بالا مواجه است. در مقابل، شبکه ثابت به دلیل قدیمی بودن کابل‌های مسی، کیفیت خدمات را به‌ویژه در مناطق دور از مراکز شهری به شدت کاهش داده است.

جعفرپور توضیح داد: «ظرفیت شبکه فعلی قادر به پشتیبانی از سرویس‌های مدرنی مانند هوش مصنوعی، ویدئوکنفرانس با کیفیت بالا و اینترنت اشیا نیست. در دنیا، نیازهای ثابت از طریق فیبر نوری و نیازهای سیار از طریق موبایل تأمین می‌شود، اما در ایران بخشی از نیازهای ثابت نیز به شبکه سیار منتقل شده که این امر باعث فشار مضاعف و کاهش کیفیت می‌شود.»

تغییر مدل اجرا: از بازاریابی تک‌تک به پوشش جمعیتی

در گذشته، توسعه فیبر نوری به صورت موازی با شبکه مسی و با رویکرد بازاریابی انجام می‌شد؛ یعنی ابتدا کابل کشیده می‌شد و سپس مشترکان به صورت انفرادی جذب می‌شدند. این روش نه تنها زمان‌بر بود، بلکه پوشش ناهمگونی ایجاد می‌کرد. در برخی مناطق، پوشش وجود داشت اما مصرف‌کننده‌ای برای استفاده از آن نبود.

اما در طرح سوآپ، رویکرد کاملاً متفاوت است: بر اساس چگالی جمعیتی، تمام نقاط شهری و روستایی با اولویت مشخص، به صورت گروهی به شبکه فیبر نوری متصل خواهند شد. این بدین معناست که همزمان با احداث زیرساخت، تمام مشترکان موجود در یک محله یا منطقه، بدون نیاز به درخواست جداگانه، به شبکه جدید متصل می‌شوند.

عدالت ارتباطی: پایان محرومیت شهرهای پرجمعیت

یکی از نکات مهمی که مدیرعامل مخابرات ایران به آن اشاره کرد، موضوع عدالت ارتباطی است. او تأکید کرد که امروزه حتی برخی مناطق پرجمعیت مانند شمال تهران ممکن است از نظر کیفیت ارتباطات، وضعیت بدتری نسبت به شهرهای کوچک‌تر داشته باشند. دلیل این امر، عدم تطابق زیرساخت با تقاضای بالای کاربران است.

«در بعضی بلوک‌ها، هزاران واحد سکونت دارند، اما زیرساخت ارتباطی همچنان برای چند ده خانه طراحی شده است. این عدم توازن باعث شده که کاربران در شهرهای بزرگ نیز با قطعی، کاهش سرعت و تأخیر مواجه شوند.»

طرح سوآپ با اتصال تمامی مشترکان به صورت یکپارچه، این نابرابری را کاهش داده و دسترسی عادلانه به اینترنت پرسرعت را فراهم می‌کند.

اجرای بومی و مقاوم در برابر تحریم

با توجه به شرایط تحریمی، یکی از اولویت‌های کلیدی در این پروژه، بومی‌سازی تجهیزات است. مهندس جعفرپور اعلام کرد که کابل‌های فیبر نوری از کارخانه‌های داخلی در شهرهایی مانند رفسنجان، سیمور و شیراز تأمین می‌شوند و برای مودم‌ها نیز از محصولات تولید داخل استفاده خواهد شد.

«این رویکرد نه تنها باعث کاهش وابستگی به واردات می‌شود، بلکه از تأثیرپذیری پروژه از تحریم‌های بین‌المللی جلوگیری می‌کند. ما به دنبال ایجاد یک زنجیره تولید مستقل در حوزه ICT هستیم.»

تأثیرات اقتصادی و اشتغال‌زایی

پروژه سوآپ تنها یک پروژه فنی نیست، بلکه یک حرکت استراتژیک با پیامدهای گسترده اقتصادی است. بر اساس برآوردهای ارائه‌شده، هر ۱۰ درصد رشد در ارتباطات ثابت، ۱.۲ تا ۱.۵ درصد به رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) اضافه می‌کند. همچنین، هر یک میلیون اتصال فیبر نوری، منجر به ایجاد ۱۰ هزار شغل مستقیم و بیش از ۳۰ هزار شغل غیرمستقیم در حوزه‌های نصب، نگهداری، خدمات فنی و فعالیت‌های دیجیتال می‌شود.

مدیرعامل مخابرات ایران ابراز امیدواری کرد که با اجرای این پروژه، سهم اقتصاد دیجیتال در GDP کشور از ۱۲ درصد فراتر رود و ایران بتواند در رقابت جهانی فناوری جایگاه بهتری کسب کند.

برنامه زمانی: پوشش مراکز استان‌ها تا پایان سال آینده

مهندس حسن کریمی، معاون شبکه شرکت مخابرات ایران، از برنامه زمانی دقیقی برای اجرای پروژه خبر داد. بر اساس این برنامه:

• تا پاییز سال آینده، ۵۰ درصد از پروژه اجرایی خواهد شد.
• تا پایان سال آینده، تمام مراکز استان‌ها به صورت کامل تحت پوشش فیبر نوری قرار خواهند گرفت.
• نظارت بر پیشرفت پروژه به صورت هفتگی و توسط ستاد ملی انجام می‌شود.

کریمی تأکید کرد که با این شبکه، ارائه سرعت‌های بالا تا ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه برای مشترکان خانگی و تجاری امکان‌پذیر خواهد بود و اینترنت پرسرعت به عنوان یک نیاز اولیه، جایگاهی هم‌سطح آب و برق پیدا خواهد کرد.

آینده‌ای متصل و هوشمند

اجرای پروژه سوآپ تنها به بهبود کیفیت اینترنت ختم نمی‌شود. این زیرساخت، پایه‌ای محکم برای توسعه شهرهای هوشمند، خدمات دولت الکترونیک، آموزش و درمان مجازی، و فعالیت‌های صنعتی هوشمند فراهم می‌کند. با اتصال تمام دستگاه‌های اجرایی، صنایع، شهرک‌های صنعتی و کسب‌وکارها به فیبر نوری، تحولی عمیق در بهره‌وری و رقابت‌پذیری صنایع رخ خواهد داد.

در نهایت، این پروژه نه تنها یک نوسازی فنی است، بلکه نمادی از تعهد به عدالت دیجیتال، توسعه ملی و استقلال فناوری در ایران محسوب می‌شود. با اجرای این طرح، ایران گامی بلند به سوی جامعه‌ای متصل، هوشمند و پویا برمی‌دارد.